Bestemming New York, Top Henk

De bijzondere geschiedenis van ms Zaandam 1939-1942

In 1939 wordt de Zaandam, een nieuw lijnschip van de Holland-Amerika Lijn (HAL) in gebruik genomen. De politieke spanningen in Europa zijn al voelbaar en de schepen van de HAL kunnen het aanbod van passagiers nauwelijks verwerken.
Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt halen Engelse, Franse en Duitse rederijen hun passagiersschepen uit de lijndiensten tussen Europa en de VS. Hoewel de risico's steeds groter worden varen de Nederlandse maatschappijen door. De Zaandam wordt eind april 1940 naar Nederlands-Indië gedirigeerd, maar ook daar breekt de oorlog uit. Kapitein Stamperius weet een aanval van Japanse Zerojagers af te slaan en ontsnapt, met honderden evacués aan boord, aan de Japanse omsingeling van Java. Ook een hachelijke bevoorradingsmissie van het Britse leger in het Midden-Oosten brengt hij, ondanks de dreiging van Duitse U-boten, tot een goed einde.
Op de terugreis naar New York gaat het echter mis. In november 1942 wordt de Zaandam getorpedeerd op 400 mijl uit de Braziliaanse kust. Stuurman Broekhof weet met een lekke reddingsboot na acht dagen de kust van Brazilië te bereiken. Drie andere schipbreukelingen worden na 83 dagen uit zee opgepikt. 134 opvarenden van de Zaandam blijken te zijn omgekomen.

De auteur reconstrueerde de belevenissen van de bemanning van de Zaandam aan de hand van brieven, dagboeken, krantenartikelen en gesprekken met nabestaanden. Op levendige wijze belicht hij in deze uitgave de rol van de Nederlandse koopvaardij in oorlogstijd.