Anna, Zijl Annejet van der

Het leven van Annie M.G. Schmidt

Iedereen kent Annie M.G. Schmidt, misschien wel de populairste Nederlandse schrijfster aller tijden. Ruim zeven jaar na haar dood wordt haar werk nog steeds volop verkocht, gelezen en verfilmd. Maar wie kende haar nu eigenlijk echt? Voor Schmidt kwam de grote roem immers pas laat, en wat er over haar leven bekend is, is vooral datgene wat ze er zelf over kwijt wilde: het sprookje van de bleue bibliothecaresse die het min of meer per ongeluk tot gevierd schijfster bracht.
Twee eerdere pogingen om het complete levensverhaal van deze bijzondere vrouw te ontrafelen slaagden niet. Joke Linders, die geen medewerking van Schmidt kreeg, verlegde het zwaartepunt in Doe nooit wat je moeder zegt naar haar schrijverschap, en Schmidts beoogde biograaf Hans Vogel overleed voor hij zijn project kon voltooien. Zijn boek Wacht maar tot ik dood ben resulteerde in wat bewerker Hans van den Bergh betitelde als 'een feitelijke verzameling over het theaterwerk van Annie M.G. Schmidt'.
Annejet van der Zijl waagde de derde poging - maar niet voordat Flip van Duijn haar op een zomeravond in 1999 enkele plastic tassen vol vergeelde, volgekrabbelde velletjes in de handen duwde. "Hier," zei hij, "dit zijn haar liefdesbrieven. Ik ga op vakantie, bij jou zijn ze veiliger." Schmidts zoon had de verloren gewaande correspondentie tussen zijn vader en moeder - "Anna" voor intimi - bij toeval teruggevonden. Kort daarop stelde hij ook de honderden brieven die Schmidt voor de oorlog aan haar moeder schreef ter beschikking.
Op grond van deze correspondentie, aangevuld met tientallen interviews en een schat aan ander onbekend materiaal - waaronder niet eerder gepubliceerde foto's, brieven aan haar beste vriendinnen en nieuw ontdekt werk - reconstrueerde Van der Zijl met veel gevoel voor detail en de historische context het leven van Schmidt.
Het resultaat is een bijna een eeuw omspannende biografie, waarin niet alleen getoond wordt hoezeer dit "merkwaardige, zeldzame kunstenaarschap" (zoals Jan Greshoff haar talent al in 1951 noemde) verweven was met Schmidts persoonlijke lotgevallen, maar ook hoezeer de schrijfster haar leven keer op keer in eigen handen nam en de geschiedenis ervan uiteindelijk mystificeerde en zelfs verzon.
Nee, een sprookje was het niet: daarvoor bleek de discrepantie tussen droom en werkelijkheid steeds weer te groot. Maar het verhaal van de vrouw achter de schrijfster is er niet minder meeslepend om, en het loopt toch uit op een happy end - al was dat wel een heel andere dan Annie M.G. Schmidt aanvankelijk voor zichzelf had gehoopt.
"Een biografie met prachtige scènes over de stoere, geestige, rebelse kinderboeken-, toneel- en musicalschrijfster die zo hunkerde naar liefde..." - De Volkskrant